اختلال یادگیری ریاضی و راهکار های درمانی آن چیست ؟

اختلال یادگیری ریاضی یکی از مهم ترین دغدغه های والدین نسبت به فرزندانشان و همچنین یکی از مهم ترین اختلال یادگیری برای بزرگسالان است؛ چرا که ریاضی اساسا یکی از مهم ترین بخش های زندگی امروزه را تشکیل داده و در صورت وجود اختلال در این مهارت، مشکلات بسیار زیادی را بوجود می‌آورد. اما با این همه اختلال ریاضی چیست؟ چه علائمی دارد؟ و در آخر چه راهکار ها و درمانی دارد؟ ما در این مقاله به این سوالات پاسخ میدهیم.

اما قبل از شروع این مقاله بهتر است که شما با انواع اختلال های یادگیری آشنا باشید؛ اگر احساس میکنید که اطلاعات شما در این زمینه کامل نیست، میتوانید قبل از مطالعه این مقاله، به مطلب انواع اختلال های یادگیری ما رجوع کنید. از آن‌جایی که اختلال یادگیری ریاضی، یکی از شایع ترین انواع اختلال‌های یادگیری است در این مقاله سعی داریم به صورت خلاصه و مفید همه مطالبی که باید در مورد شناسایی و درمان این اختلال بدانیم را معرفی کنیم بدون شک آشنایی والدین و معلمان پایه‌های ابتدایی با این مطالب و ویژگی‌های دانش‌آموزان دارای اختلال ریاضی، می‌تواند در بهبود این اختلال کمک کند. 

برخی از کودکان با اختلال یادگیری در ریاضی، دشواری هایی در درک مسائل ریاضی دارند. اصطلاحی که برای موارد شدید این حالت به کار می‌رود، اختلال در محاسبه و کسب مفاهیم ریاضی است. این گروه از کودکان معمولاً در زمینه درک روابط فضایی دچار مشکل شدید هستند. کودکانی که با اختلال یادگیری در ریاضیات شناسایی‌ شده‌اند، می‌توانند نقایصی را در یکی یا هردوی این مباحث از خود نشان دهند :

• محاسبه ریاضیات
• استدلال ریاضیات

مشکلات مربوط به ریاضیات اغلب در چه دوره‌ای خود را نشان میدهند؟ پاسخ بسیاری از پژوهشگران به این سوال دوره دبستان است. به‌طور‌کلی 6 درصد از دانش‌آموزان مدرسه مشکلاتی در ریاضیات دارند که نمی‌توان آن را به هوش کم، نقص حسی و یا محرومیت اقتصادی نسبت داد. به نظر می‌رسد که نقص در مهارت‌های حساب بیشتر از نقص در مهارت‌های استدلال ریاضی است، اگرچه تلاش برای استدلال ریاضی با محدودیت در مهارت‌های حساب محدود می‌شود.

اختلال یادگیری ریاضی چیست ؟

اختلال یادگیری ریاضی را اینطور میتوان تعریف کرد :

ناتوانی در انجام مهارت‌های مربوط به ریاضی که با توجه به ظرفیت هوشی و سطح آموزشی از کسی انتظار می‌رود.

عدم توانایی مورد انتظار در ریاضی بر عملکرد تحصیلی یا فعالیتهای روزانه تأثیر می‌گذارد و مشکلات مربوط به آن فراتر از آن است که با توجه به نقص های عصبی و حسی همراه انتظار می‌رود.در اختلال ریاضی، توانایی کودک در ریاضی به طور برجسته‌ای از توانایی وی در سایر دروس مدرسه و از نمرات سایر آزمون های پیشرفته تحصیلی و نیز مقیاس کامل ضریب هوشی پایین‌تر است.

تعیین میزان شیوع اختلال در ریاضیات دشوار است.

تعیین میزان شیوع اختلال در ریاضیات دشوار است؛ زیرا در بسیاری از بررسی ها شیوع اختلالات یادگیری بدون تفکیک دقیق اختلالات خواندن، ریاضیات یا بیان نوشتاری مورد توجه بوده است. شیوع اختلال در ریاضیات به تنهایی یعنی زمانی که با سایر اختلالات یادگیری همراه نیست، به‌طور تقریبی حدود یک مورد از هر پنج مورد اختلال یادگیری تخمین زده‌ شده است که 1درصد از کودکان دبستانی را شامل می‌شود.

اختلال ریاضی معمولاً قبل از کلاس دوم یا سوم تشخیص داده نمی‌شود، زیرا از نظر رشدی و روانی دانش‌آموزان توانایی و مهارت های لازم را در انجام تکالیف کسب نکرده‌اند. اکثر کودکان باهوش تا به سطح ریاضی چهارم یا پنجم برسند، با استفاده از حافظه و فنون محاسبه از پس مسائل و تکالیف ریاضی برمی‌آیند (مانند شمردن با انگشتان یا انجام مکرر جمع زدن به ‌عنوان یک جایگزین برای عملیات ضرب)، بدین‌گونه اختلال ریاضی آنها دیرتر ظاهر می‌‌شود. درخواست برای آزمون معمولاً توسط معلم یا والدینی که چند نشانه از این اختلال را مشاهده کرده‌اند، شروع می‌گردد.

راه های تشخیص اختلال یادگیری ریاضی

برای تشخیص اختلال یادگیری ریاضی می‌توان گام های زیر را برداشت، که عبارت است از:

1.     مشاهده نمرات پایین در آزمون ها و کارهای کلاسی می‌تواند برای والدین و معلمان سرنخ باشد.
2.    دو هفته کار ریاضی کودک (آزمون های کلاسی و خانگی، تکالیف و سؤالات) را زیر نظر داشته باشید و خطاهای آنها را درآورده و تعداد خطاها را در این مدت محاسبه کنید. این کار برای شروع تشخیص آسان و سریع، مفید است.
3.    سطح ریاضی کودک باید پایین‌تر از توانایی مورد انتظار از او براساس سن و هوش و زمینه آموزشی و فرهنگی باشد.
4.    نقایص کودک در ریاضی باید به طور معنادار با پیشرفت تحصیلی یا مهارت های موردنیاز زندگی روزانه، مداخله کند.
5.    ارجاع به روان‌شناس کودک برای ارزیابی توانایی ریاضی و سایر اختلالات احتمالی.
6.    تستهای تشخیصی و آزمون های استانداردشده انجام شود.
7.    شنوایی و بینایی باید ارزیابی شود.
8.    تست هوش وکسلر برای ارزیابی میزان هوش انجام شود.
9.    فهم زبان آموزش معلم (برای دانش‌آموزان سایر زبان ها) باید بررسی شود.
10.    سابقه آموزشی کودک و فرصت های یادگیری ریاضی باید بررسی شود. براساس این اطلاعات، روان‌شناس واجد شرایط یا مربی مرکز اختلالات یادگیری می‌تواند اختلال ریاضی را تشخیص دهد.

پیامد های اختلال یادگیری ریاضی

پیامد های اختلال ریاضی چیست؟ چرا باید با اختلال یادگیری ریاضی یک مواجه جدی و درمانی داشت ؟ چرا که کودکانی که با مشکل ریاضی در سراسر زندگی روبرو هستند و درمان نشده‌اند ممکن است دچار مشکلات دیگری شوند که به آن ها اشاره می‌شود:

•      مشکلات در مدرسه
•       مشکلات رفتاری
•       عزت‌نفس پایین
•       اضطراب یا ترس از ریاضی
•       اضطراب امتحان
•       مشکلات اجتماعی مرتبط با فقدان پیشرفت تحصیلی
•       انتخاب محدود برای انتخاب شغل، زیرا بعضی از مشاغل نیاز به انجام محاسبات پایه ریاضی دارد.
•       ترک تحصیل
•       در بزرگسالی، ناتوانی در محاسبه درآمد و هزینه و همچنین ورشکستگی

علل اختلال ریاضی

اختلال ریاضی را می‌توان میدان گسترده‌ای تلقی کرد که از عوامل متعددی متأثر شده است و به اختصار به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

1. فقدان آمادگی یادگیری: متأسفانه به برخی از کودکان مفاهیمی آموزش داده می‌‌شود که خارج از توانایی شناختی آنهاست. کودکان باید پیش از دستیابی به برخی از مسائل موجود در برنامه ریاضی، آمادگی لازم را در برخی مهارت ها و پیش‌نیازها به دست آورند.

2. آموزش ناکافی و ناصحیح: شکی نیست که عدم رعایت ترتیب درست و منطقی ارائه مطالب ریاضی، فقدان برقراری ارتباط میان دانش‌ آموخته شده و با کاربرد آن در زندگی واقعی، استفاده نادرست و یا عدم استفاده از مواد کمک‌آموزشی و اکتفا صرف انجام محاسبات کمی روی کاغذ یا تخته و... عواملی هستند که در اختلال ریاضی کودکان مؤثرند.

3. فقدان علاقه و انگیزش و نداشتن نگرش مثبت به ریاضیات به دلیل ناکامی های پیشین.

4. حافظه: بسیاری از مهارت های مهم ریاضی از اختلالهای گوناگون حافظه تأثیر می‌پذیرد. کودکی که از به خاطر آوردن برخی اعداد یا به یادآوردن نتیجه ضرب اعداد به‌خصوص در جدول ‌ضرب ناتوان است، بی‌تردید در بسیاری اعمال حساب با دشواری روبه‌روست.

5. زبان نوشتاری: آن دسته از کودکانی که در یادگیری نوشتن حروف و کلمه‌ها دشواری دارند، احتمالاً در نوشتن برخی اعداد نیز دشواریهایی خواهند داشت. همچنین این کودکان در زیر هم نوشتن اعداد به‌ طور صحیح با مشکلاتی روبرو خواهند شد.

6. رشد و تحول ناهماهنگ: ناتوانی در یادگیری ریاضی (اختلال ریاضی) به دلیل نقص و ناتوانی در مهارتهای اساسی دیگری چون حافظه، زبان شفاهی، زبان نوشتاری، درک روابط مکانی و فضایی، خواندن و زبان دریافتی حاصل‌ شده است.

مشکلات فرد مبتلا به اختلال ریاضی

زمینه‌هایی را که فرد مبتلا به اختلال ریاضی در آن دچار مشکل است، می‌توان در 9 زمینه اصلی به ‌صورت زیر عنوان کرد:

1.توانایی تشخیص و تمیز اشکال: بدون شک بخشی از توانایی‌های موردنیاز در تفکر ریاضیاتی معطوف به ادراک صحیح و درست از اشکال می‌شود. شکل‌های مورد اشاره گاه در قالب اشکال شناخته‌شده هندسی مثل مربع، دایره، مستطیل، مثلث، ذوزنقه و... در ریاضیات و تفکر ریاضیاتی مورد استفاده واقع می‌گردد. توانایی تشخیص اشکال هندسی و تمیز قائل شدن میان دایره و بیضی، مربع و مستطیل، مثلث متساوی‌الساقین و مثلث قائم‌الزاویه، مستطیل و ذوزنقه و... ضامن بخشی از موفقیت فراگیرنده در درس ریاضی است. کودک دارای اختلال ریاضی ممکن است در این محور نتواند به‌خوبی عمل کند؛ بنابراین کودک در درک نمادهای عددی چون 2 و 6 و 7 و 8 یا درک نهادهای ریاضیاتی چون +، ÷، -‌، × مشکل دارد.

2. توانایی تشخیص و تمیز اندازه‌ها: اگر مفاهیم مجسم هندسی چون بزرگ، کوچک، بلند و کوتاه و مفاهیم انتزاعی عددی چون بیشتر و کمتر برای کودک قابل درک نباشد، وی احتمالاً قادر نخواهد بود مفاهیم انتزاعی اعداد را فرا بگیرد. کودکی که قادر نیست دایره بزرگتر را از کوچکتر تمیز دهد، احتمالاً در آینده قادر نخواهد بود میان عدد بزرگ و کوچک تفاوتی قائل شود.

3. توانایی تفکر مجموعه‌ای: کودک مبتلا به ناتوانی یادگیری در ریاضی معمولاً قادر به درک روابط موجود میان مجموعه‌ها و زیرمجموعه‌ها نبوده و نمی‌تواند به تفکیک شکل از محتوا برسد.

4. درک تناظر یک‌به‌یک و شمارش: کودکان ناتوان در یادگیری ریاضی ممکن است دارای این نقص اساسی در درک تناظر یک‌به‌یک میان هر شماره و هر واقعیت عینی و محسوس بیرونی باشند. مفهوم عدد برای کودکی که در این زمینه مشکل دارد، مفهومی سخت و غیرقابل درک است.

5. رشد نیافتگی ارتباطات بین‌حسی: بسیاری از عملکردهای طبیعی ما محصول حس مشترک ماست. حس مشترک به ارتباط و پیوند بین‌حسهایی اشاره می‌کند که موجب نوعی همخوانی و پیوستگی میان حواس گوناگون می‌شود. در ریاضیات همانند سایر حیطه‌های ذهنی سیستم عالی عصبی برای نتیجه‌گیری از این حس مشترک استفاده‌های بسیاری می‌برد.ارتباط و هماهنگی عملیات مشترک مبتنی‌بر تحلیل‌های چندحسی سطح قابل‌قبولی از رشد ذهنی و عصبی را می‌طلبد که در پاره‌ای از موارد بسیار سهل و بدیهی است؛ اما برای درک پاره‌ای از مفاهیم و اصول آن باید آموزش‌های ویژه‌ای را دریافت کنیم. یکی از این مفاهیم درک ارزش مکانی اعداد است که به‌رغم سادگی آن در نظر بزرگسالان برای کودکان امری مشکل است که تنها در سایه رسیدن به سطح رشد ذهنی مطلوب و تمرین و ممارست و آموزش‌های ویژه حاصل خواهد شد. بسیاری از کودکان ناتوان در یادگیری از ادراک تفاوت عددی موجود بین 32 و 23 یا دو عدد 78 و 87 عاجزند. آنها نمی‌توانند تفاوت کمیتی عدد 6 را در اعداد 6423، 628، 269، 26 درک کنند. درک نظام‌دهی برای آن‌ها مشکل است.

6. ناتوانی و ضعف مهارت‌های محاسباتی: درک فرآیندهای محاسباتی علاوه‌براینکه مستلزم درک فرآیندهای پایه‌ای ریاضیاتی است، مستلزم درک رابطه‌های موجود در انجام گام‌به‌گام عملیات نیز هست. ضمن اینکه تمرین و ممارست، حفظ توجه و دقت و به خاطر سپردن مرحله به مرحله‌ای عملیات نیز ازجمله موارد اساسی است که باید حاصل شود تا کودک موفق به انجام عملیات ریاضیاتی و محاسباتی خاص گردد.

علائم اختلال یادگیری ریاضی

در شرایطی عملی، والدین یا معلمان ممکن است نشانه‌های زیر را در اختلال ریاضی مشاهده کنند. این نشانه‌ها از شخصی به شخص دیگر متفاوت است و همه نشانه‌ها در یک فرد دیده نمی‌شود و ممکن است کودک با توجه به نوع اختلال ریاضی، دارای دسته‌ای از این نشانه‌ها باشد.

1.    مشکل در خواندن و نوشتن اعداد
2.    مشکل در مرتب کردن اعداد به منظور انجام محاسبات
3.    ناتوانی در انجام محاسبات
4.    ناتوانی در فهمیدن مشکل عبارت
5.    مشکل نامیدن واژه‌های ریاضی
6.    فهمیدن مشکلات عبارت
7.    نفهمیدن مفاهیم ریاضی ‌مانند «بزرگتر از» یا «کوچکتر از»
8.    مشکل در تشخیص علائم عملیاتی ریاضی‌مانند: علائم جمع و تفریق، ضرب و تقسیم
9.    ناتوانی در یادسپاری اطلاعات ریاضی پایه مانند جدول‌ضرب
10.    ناتوانی در ادامه و توالی مراحل حل مسئله
11.    ناتوانی در کپی کردن اعداد
12.    نادیده گرفتن علائم عملیات ریاضی‌ مانند عملیات جمع و تفریق، ضرب و تقسیم
13.    نفهمیدن عملیات لازم برای حل مسئله
14.    مشکل شمارش
15.    ناتوانی فهمیدن تفاوت بین عملیاتی مانند جمع و تفریق
16.    مهارتهای محاسبه‌ای ضعیف
17.    اشتباهات زیاد در اعداد ساده
18.    آهسته انجام دادن محاسبات
19.    مشکل در ردیف کردن اعداد (مثلاً از کوچک به بزرگ)
20.    ناتوانی در فهمیدن اطلاعات بر روی نمودار
21.    ناتوانی فهمیدن مفهوم ارزش عددی
22.    ناتوانی مرتب کردن 2 یا 3 رقم برای انجام محاسبات
23.    اشکال در رابطه با پردازش دیداری
24.    مشکل در کپی‌برداری از روی تخته
25.  مشکل در رعایت نظم و ترتیب مسائل ریاضی در روی برگه کاغذ
26.  مشکل در مفاهیمی مانند کسر، طبقه‌بندی
27. سردرگمی برای پیدا کردن راهبردهای حل مسئله
28. مشکل در گفتن زمان یا مدیریت زمان
29. مشکل در دانستن روزهای هفته (گم کردن روزهای هفته)
30.  اشکال در خواندن ساعت

درمان اختلال یادگیری ریاضی

ریاضی برای دنیای بزرگسالی حیاتی است و ناتوانی در ریاضی نمی‌تواند نادیده گرفته شود. ریاضی در سراسر زندگی بکار می‌رود و فقدان ریاضی و فهمیدن آن ممکن است انتخاب‌های زندگی دانش‌آموز را محدود کند. همچنین ریاضی برای ایجاد تعادل مالی به‌خصوص در محاسبه درآمدها در برابر هزینه‌ها ضروری است؛ بنابراین درمان اختلال ریاضی نه‌تنها برای دوره تحصیلی بلکه برای تمام عمر ضروری است. درمان در چند حیطه انجام می‌گیرد که در زیر به هریک از آن‌ها پرداخته می‌‌شود.

1. حیطه برنامه آموزش فردی:کودکانی که تشخیص اختلال ریاضی می‌گیرند واجد شرایط برنامه آموزش فردی هستند که در آن برنامه، انطباق با ویژگی‌ها و دانش پایه هر دانش‌آموز بوده و این برنامه از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در این روش، آموزش متمرکز بر مفاهیم پایه ریاضی است و مهارت‌های حل مسئله و روش‌های حذف عوامل موجب حواس‌پرتی و اطلاعات نامربوط آموزش داده می‌گردد.

2. حیطه روان درمانی آموزشی: به کودک پس‌خوراند مثبت داده می‌شود تا عملکردهای او بهتر گردد.

3. حیطه تمرینات عینی و ساده که برای آموزش در خانه، والدین می‌توانند استفاده کنند؛ زیرا آموزش عملی موفقیت‌آمیزتر از آموزش نظری است که به تعدادی از آنها اشاره می‌شود:

•       برای کمبودهایی که در یادگیری ریاضی وجود دارد، تکرار می‌تواند کمک خوبی باشد.
•       جدول داده‌های ریاضی می‌تواند به دانش‌آموز کمک کند. این جداول می‌تواند شامل فرمول‌ها یا جواب‌های نمونه‌ای باشد که در ریاضی لازم است.
•       استفاده از ماشین‌حساب جز برای پایه‌های بالاتر، توصیه نمی‌گردد؛ زیرا به‌راحتی جواب را ارائه می‌دهد، به ‌جای اینکه دانش‌آموز روی مطلب کار کند و به جواب برسد.
•       برای بچه‌های کوچکتر، از مواد غذایی مانند: میوه‌ها و خشکبار برای شمارش و عملیات (جمع، تفریق، ضرب، تقسیم) استفاده کنید و در طول درس به آنها اجازه دهید تا آنها را میل کنند.
•       به او اجازه دهید بیرون برود و ریاضی را با سنگ‌ها، ابرها، تکه‌چوب‌ها و گیاهان تمرین کند.
•       موضوعات سرگرمی برای یادگیری کودکتان پیدا کنید، خلاق باشید.
•       اجازه دهید تا کودکتان چیزهای جالب را برای یادگیری ریاضی پیدا کند؛ زیرا در این موارد، در طی فرآیند یادگیری استرس کم می‌‌شود.
•       خانه‌ها، ماشین‌ها، ‌صندوق‌پست را در خیابان بشمارد.
•       اسباب‌بازی‌ها را در درس‌ ریاضی به کار ببرید.
•       از قطار قوطی کبریت برای جمع و تفریق استفاده کنید.
•       آموزش ریاضی با کارت‌های بازی.
•       کمک به کودکتان تا مفاهیم ریاضی را با استفاده از پول بفهمد.
•       برنامه‌ریزی برای تمرین زیاد در زمان‌های کوتاه، مثلاً دو جلسه 15 دقیقه در هرروز به جای 1 جلسه یک‌ساعته در هر روز.

علاوه‌بر گام‌های فوق می‌توان نکته‌هایی در ارتباط با آموزش ریاضی مطرح کرد.

1. رفع اشکال در مهارت‌های محاسباتی پایه:برخی از مشکلات در ریاضی از وجود نقایصی در مهارت‌های محاسباتی پایه است. مشکل دانش‌آموز باید با مراجعه به نقایص زیربنایی در فرایندهای یادگیری ارزیابی شود (عوامل کلامی، فضایی، ادراکی یا حافظه). دانش‌آموزان باید مهارت‌های محاسباتی پایه را که در آنها نقص دارند؛ ازجمله جمع، ضرب، تقسیم، کسر اعداد، اعشار و درصد یاد بگیرند.

2. رفع موانع توجه و دقت: تعدادی از دانش‌آموزان با اینکه عملیات مربوط به ریاضی را به‌خوبی می‌دانند، اما به علت عدم توجه کافی، دچار اشتباهاتی می‌شوند که نمره آنها را در درس ریاضی کاهش می‌دهد؛ مثال‌های زیر نمونه‌هایی از این اشتباهات هستند:

•       عدم توجه به علامت‌ها: برخی دانش‌آموزان، به علت عدم توجه کافی به علامت‌ها، به‌ جای تفریق جمع یا به ‌جای ضرب تقسیم می‌کنند.
•       عدم دقت به ستون‌ها: یکان و دهگان و صدگان را به‌دقت در ستون مربوط نمی‌نویسند و درنتیجه عمل جمع یا تفریق را اشتباه انجام می‌دهند.
•       عدم توجه به نوشتن کامل اعداد: به علت عدم توجه کافی، گاهی فراموش می‌کنند، عدد آخر را بنویسند (جواب را به‌ صورت کامل نمی‌نویسند).
•       جا انداختن اعداد:یکی از اعداد را هنگام جمع یا تفریق جا می‌اندازند.
•       محاسبه نکردن: بدون محاسبه یک عدد آن را می‌نویسند.
•       اشتباه در اثر مجاورت‌نویسی: اعداد دو عمل ریاضی را که کنار هم نوشته‌اند، با هم قاطی می‌کنند.

این قبیل دانش‌آموزان درواقع عملیات مربوط به ریاضی را می‌دانند، اما توجه و دقت کافی ندارند؛ بنابراین دادن تمرین‌های ریاضی یا تدریس مجدد برایشان نه‌تنها مفید نیست، بلکه یک بیگاری خسته‌ کننده است، مخصوصاً چون مشکل اصلی آنها، یعنی کم‌دقتی، درمان‌نشده است. در تمرین‌های جدید باز همان اشتباهات را تکرار می‌کنند و درواقع به انجام اشتباه عادت بیشتری دارند. درحقیقت ما به آنها تمرین داده‌ایم تا اشتباهاتشان را تکرار کنند.

شاید جالب باشد بدانید تصمیم‌گیری اثربخش که از بزرگترین عوامل موفقیت هر فرد در زندگی است، مستلزم کسب مهارت در تشخیص درست مؤلفه‌های مؤثر در ایجاد یک مسئله و قضاوت صحیح در مورد نحوه حل آن، استفاده از قوه ابتکار عمل و بکارگیری روش‌های خلق ایده‌های بکر و تازه، برخورداری از توانایی پیش‌بینی آینده بر پایه اطلاعات مؤثق و... است. نگاهی دقیق به عوامل اصلی یک تصمیم‌گیری اثربخش ما را به این نتیجه می‌رساند که آموختن مفاهیم ریاضی و نگاه کابردی به ابعاد مختلف آن کمک شایانی در رسیدن به این عوامل خواهد داشت. فواید معنوی ریاضی و نتیجه‌ای که از آموختن آن عائد می‌‌شود کمتر از سود علمی آن نیست.

از لحاظ پرورش قوا، درس ریاضی از مهم‌ترین رشته‌‌هاست؛ زیرا شاگرد را مجبور به فکر می‌کند، حواس او را به ‌ویژه هنگام حل مسئله جمع‌کرده و تمرکز می‌دهد و بالاتر از همه دائماً او را به اقامه برهان و استدلال مجبور می‌سازد.

تمرین‌های پیشنهادی برای دانش‌آموزان دارای اختلال ریاضی

معلمان و والدین می‌توانند با انجام این تمرین‌ها از پیشرفت مشکل دانش‌آموز جلوگیری کرده و گام‌های محکمی در راه درمان اختلال ریاضی بردارند.

•       در زمینه مفهوم کم ـ زیاد ـ کوچک ـ بزرگ

تعدادی گردو یا لیموعمانی انتخاب کنید و در دو گروه کم‌و زیاد قرار دهید و بعد از آموزش به دانش‌آموز گردوها را روی هم بریزید و از او بخواهید آنها را در دو گروه کم‌و زیاد قرار دهد. یک سیب کوچک و یک سیب بزرگ یا هر میوه مشابه آن انتخاب کنید و مفهوم کوچک و بزرگ را به کودک آموزش دهید.

•       مفهوم زیر ـ رو ـ بالا ـ پایین

توپ‌هایی را انتخاب کنید و یک بار زیر تخت و یک بار روی تخت قرار دهید. همزمان کلمه زیر یا رو را تلفظ کنید و از دانش‌آموز بخواهید که او نیز همراه شما تلفظ کند تا وقتی ‌که این مفهوم در او شکل گیرد. همان توپ‌ها را در دست گرفته یک بار بالا ببرید و بار دیگر پایین بیاورید و آنقدر این کار را انجام دهید تا مفهوم بالا و پایین را یاد بگیرد.

•       مفهوم دور ـ نزدیک

از دانش‌آموز بخواهید اشیای نزدیک خودش را نام‌ ببرد، سپس اشیایی را که در فاصله دورتری قرار گرفته‌اند، نام ببرد.

•       مفهوم جلو ـ عقب

یک ماشین پلاستیکی برداشته و آن را جلو و عقب ببرید و همزمان از واژه‌های جلو و عقب استفاده کنید و از دانش‌آموز بخواهید همین عمل را انجام دهد.

•       مفهوم عمق یا گودی

به دانش‌آموز اجازه دهید تا ماسه بازی کند. به این منظور ماسه نرم خیس‌شده و وسایلی مانند قاشق کوچک و قاشق بزرگ و قوطی در اختیار او قرار دهید تا با زیر و رو کردن ماسه‌ها مفاهیم مربوط به عمق را فرا گیرد. مقداری خمیر در اختیار کودک قرار دهید تا در آن گودیهای مختلف ایجاد کند.

•       مفهوم کوتاه ـ بلند

در کنار دانش‌آموز روبروی آیینه بایستید و با نگاه کردن در آیینه بگویید قد کدام‌یک از شما کوتاه و کدام‌یک بلند است.

•       مفهوم خط کشیدن

یک چوب به او بدهید تا به کمک آن روی ماسه‌ها خط بکشد.

•       مفهوم یک و بیش از یک

ضمن بازی با مهره‌ها از دانش‌آموز بخواهید ابتدا یک‌مهره و سپس چند مهره بردارد و آنقدر این کار را انجام دهد تا مفهوم یک و بیش از یک را فرا گیرد. مفهوم شناسایی جهات مختلف از کتابهای دانش‌آموز که تمرینهایی به این صورت دارند، مانند: رنگ‌آمیزی اشکال مختلف، در قسمتهای مختلف صفحه؛ از دانش‌آموز بخواهید تا خرگوش سمت راست را رنگ بزند و یا بادکنک سمت چپ را مشخص کند و...

•       مفهوم ردیف‌بندی

برای این مورد از چنین تمرینهایی استفاده می‌شود؛ مثلاً: مهره‌های ریز را از کمتر به بیشتر ردیف‌ کن. حلقه‌ها را از بزرگ به کوچک، یا از کوچک به بزرگ ردیف ‌کن و...

•       مفهوم رسم اشکال هندسی

برای این مورد از دانش‌آموز بخواهید اشکال مثلث، مربع و مستطیل رسم کند.

•       مفهوم شمارش اعداد

از دانش‌آموز بخواهید از 1 تا 10 بشمارد، سپس از او بخواهید از 1 تا 10 را معکوس بشمارد. این تمرینها را آنقدر ادامه دهید تا در شمارش تسلط کافی به دست آورد.